چگونه خبر بنویسیم؟

شناخت و تعریف خبر

در یک تقسیم بندی کلی مراحل کار خبر را می توان به هفت دسته تقسیم کرد:

1. مفاهیم خبر
2. اطلاعات
3. وسایل ارتباط جکعی
4. ارتباط جمعی
5. مفهوم خبر
6. شناخت خبر
7. تنظیم و نگارش خبر

در مرحله ی نخست یعنی «شناخت خبر»,خبر نگارن باید قبل از هر اقدامی بتوانند از میان تعداد بیشماری رویداد که هر روز اتفاق می افتد, «خبر» را از غیر خبر تشخیص بدهند.

• مفاهیم خبر

«در طول تاریخ,افراد بشر همواره در پی بهبود توانایی خویش برای دریافت و جذب اطلاعات درباره ی محیط پیرامون خود و افزایش سرعت , وضوح و تنوع در انتقال اطلاعات بوده اند»,«ارتباطات نوین از اختراع چاپ آغاز می شود, فنی که در چین در قرن هشتم میلادی و در اروپا در قرن پانزدهم به وجود آمد, این امکان را به وجودآورد که تعداد زیادی از نسخه های یک کتاب بدون توسل به جریان پر زحمت ننسخه برداری دستی تهیه شود.در قرن هفدهم به دنبال کتاب, جزوه و سپس روزنامه پدید آمد.»

اختراع رادیو رادیو در نخستین دهه قرن بیستم ,  انقلابی بزرگ بود. بر خلاف مسبوعات , رادیو نیازمند عامه ی با سواد نبود و اجباری هم نداشت که برای رساندن پیام به مخاطبان به حمل و نقل زمینی متکی باشد. برای ورود به بحث مفاهیم و تعاریف مرتبط با موضوع خبر را مرور می کنیم.

 

اطلاعات: اطلاعات عبارت است از هر خبر, شی , هر تصویر, هر رویداد … که انعکاس از واقعیت باشد.

وسایل ارتباط جمعی : ارتباط غیر مستقیمی که از طریق مطبوعات و مخصوصا وسایل ار تباطب نوین نظیر رادیو وتلوزیون بین گرئه های وسیع انسانی ایجاد می گردد,ارتباط جمعی نامیده می شود.

ارتباط جمعی: ارتباط جمعی یک فرایند است و با اینکه تکنولوژی مدرن در شکل رسانه های گروهی برای این فرایند ضروری است.ولی حضور این آلات فنی را نباید با خود فرآیند ارتباط جمعی اشتباه گرفت.ارتباط جمعیعبنا به تعریف رایت , با ویژگی های زیر مشخص و متمایز می شود:

۱-ارتباط جمعی به سوی پیام گیرندگان نسبتا بسیار نامتناجنس و ناشناخته, هدایت می شود.

۲-پیام ها برای عموم ارسال می شود و انتقال آن ها , به شیوه ای زمان بندی می شود که پیام گیرندگان هم به ان ها دسترسی یابند.پیام های مذکور خصلتا گذرا و ناپیدارند.

۳- ارتباط گر یا یک سازمان پیچیده یا عاملی است که در محدوده آن سازمان (که محتمل هزینه های گزاف نیز می باشد)به کار می پردازد.

ارزش های خبری:

آنچه به خبر هویت می دهد ارزش های آن است و این ارزش ها ساختار خبر را تشکیل می دهند. تمام تلاش یک خبرنگار متبحر این است که این ارزش هارا شناسایی و به نحو شایسته منعکس کند.نکته ی مهم این است که ارزش های خبری ساخته و پرداخته خبر نگار نیستند. بلکه درون رویداد ها وجود دارند و به آن ها هویت می بخشند.

ارزش های خبری شامل موارد زیر است:

1. در برگیری
2. شهرت
3. برخوردها,اختلاف ها , تضاد ها
4. استثنا ها و شگفتی ها
5. بزرگی و فروانی,تعداد و مقدار
6. مجاورت جغراقیایی و معنوی
7. زمان و تازگی رویدادها
8. نتیجه و تاثیر
9. جذابیت

این موارد موجب ارزش بالای خبر می شوند و نبودن آن ها به بی ارزشی خبر منجر می شود.

۱- دربرگیری

رویداد وقتی بعد دربرگیری دارد که بر روی تعداد زیادی از افراد جامعه تاثیری در زمان حال یا آینده داشته باشد.دربرگیری ممکن است  باعث نفع یا ضرر مادی و معنوی جامعه و دارای تاثیر مستقیم یا غیر مستقیم باشد و دلیل اهمیت آن عمومیت داشتن یا تاثیر رویداد بر روی تعداد کثیری از افراد جامعه جامعه است . مثال :((قیمت نان افزایش یافت.))

۲-شهرت

اشخاص حقیقی یا حقوقی که به خاطر فعالیت هایشان در جامعه شناخته شده باشند ارزش خبری دارند.شهرت ممکن است بار منفی یا مثبت داشته باشد.

افراد یا نهاد های جامعه از شهرت یکسان برخوردارنیستند و ارزش خبری یکسان نیز ندارند.شخصیت های مذهبی,سیاسی,فرهنگی و اجتماعی یا سازمان های دولتی که بخاطر کارها یا خدماتشان در گذشته میان مردم شناخته شده باشند  حاوی این بعد خبری هستند.

مثال:«سفر مثام معظم رهبری به مناطق جنگی » یا « رئیس جمهور تاکیید کرد بر سر اصول انقلاب ایستاده ایم و تسلیم سیاست های ظالمانه آمریکا نمی شیوم.»

۳-برخوردها,اختلاف ها , تضاد ها

این گونه رویدادها حاوی برخورد (اختلاف یا تضاد) میان افراد, گروه ها ,ملت ها و غیره با یکدیگر یا با طبیعت است.برخورد ممکن است به صورت جسمانی (طبیعی)یا فکری(ایدئولوژی)باشد.اگرکسی تردید در اهمیت این بعد خبر دارد, لازم است نگاهی به روزنامه بیفکند.

هرروز ده ها گزارش حاوی این بعد خبری به تنهایی یا با ترکیب ابعاد خبری دیگر در روزنامه ها چاپ می شود.

اخبار سرقت , تصادف,جنگ,اعتصاب,سوء استفاده مالی,جدال های سیاسی و غیره نمونه هایی است که عامل برخورد ,اختلاف یا تضاد در آن ها وجود دارد.دلیل اهمیت آن نیز احتمال برهم زدن موجود در جامعه و تاثیر بر امنیت مادی و معنوی آن است.مثال:«با وجود مخالفت آمریکا بانک جهانی ۲۳۱ میلیون دلار به ایران وام میدهد.»

۴-استثناها و شگفتی ها

رویداد غیر عادی, استثنایی,شگفت آور یا نادرست است. در برخی موارد, این رویدادها بر خلاف پیش بینی یا انتظار اتفاق می افتد.

دلیل اهمیت این مورد,جالب بودن رویداد و تحریک حس کنجکاوی خواننده است و نیز از اکتشافات و اختراعات می توان به عنوان نمونه هایی از رویداد هایی با چنین ارزش خبری نام برد.مثال:

« یک بره عجیب الخلقه با ۸ دست و پا در قائن از توابع مشهد متولد شد»

۵-بزرگی و فراوانی

این بعد خبری تنها مربوط به اعداد و آمار است,باید توجه داشت که اهمیت اعداد و ارقام نسبی است و به موضوع رویداد بستگی دارد:

مثال ۱:

«شهرام جزایری مفسد اقتصادی ظرف مدت کمتر از ۵ سال صاحب ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه شده است.»

مثال ۲:

«۸۰% مردم جهان از ناراحتی کمر رنج می برند.»

۶-مجاورت

این ارزش خبری به میزان نزدیکی مکانی یا معنوی افراد محل رویداد مربوط می شوند.مجاورت می تواند به دو شکل جغرافیایی یا معنوی برای مخاطب ارزش خبری  داشته باشد.

در مجاورت جغرافیایی, مخاطب در درجه اول مایل است درمورد رویداد های محل سکونت خود اطلاع حاصل کند,سپس استان,کشور و در مرحله  آخر کشورهای دیگر.

از جنبه ی این بعد خبری,هرچه فاصله رویداد تا شهری که مخاطب زندگی می کند دورتر باشد ارزش خبری این بعد کمتر است.

الف)مجاورت جغرافیایی:

خبر بهره مند شدن مردم یک شهر در یک استان از سیستم تلفن همراه برای مردم شهرهای همسایه آن شهر جذابیت بیشتری دارد.

ب)مجاورت معنوی:

اخبار مربوط به کشورهای اسلامتی برای مردم مسلمان ایران ,اهمیت زیادی در مقایسه با سایر کشورها دارد.

۷-زمان یا تازگی رویداد

زمان یا تازگی رویداد به مطلب خبری ارزش ویژه ای می بخشد.رویدادی که امروز اتفاق افتاده است اگر  امروز گزارش نشود از جنبه ی کار ما به تاریخ پیوسته است. از نظر انتقال پیام های خبری ,رسانه های خبری همیشه در حال رقابت هستند.

اگر خبر به هنگام , منتشر نشود,مخاطب به منابع دیگر خبری و یا ارتباطات میان فردی روی خواهد آورد و نیاز خبری خود را از آنان تامین خواهد کرد.

مثال:«تانیم ساعت دیگر کنفرانس اسلامی در تهران آغاز به کار می کند»

۸-نتیجه و تاثیر

خبر روی مخاطب تاثیر بسیاری دارد و در سالل های اخیر به این عامل توجه می شود.

بسیاری از خبرها مستقیما در زندگی انسان ها تاثیر می گذارند و از این نظر بسیار مهم و باارزش هستند,مثلا نوسان قیمت های نفت در بازارهای جهانی و یا نوسان نرخ ریال در برابر ارزهای معتبر خارجی از این جمله اند.اما در مقابل, بسیاری از خبرها,عواطف و احساسات مردم را بر می انگیزند واز این نظر اهمیت دارند.

در ایران اخبار مربوط به مبارزات ملت مظلوم فلسطین و دیگر نهضت های اسلامی,خبرهای مهم و باارزشی محسوب می شوند.

۹-جذابیت

این مورد اگرچه به استثنا و شگفتی شباهت دارد, اما برخی از اندیشمندان علم ارتباطات و روزنامه نگاری آن را به عنوان جذابیت, جداگانه ذکر می کنند.

مثلا وقتی ما می شنویم که فلان کودک خردسال حافظ کل قرآن است , بر انگیتخه می شویم و دوست داریم مطالب بیشتری درباره وی بدانیم.

اصول روزنامه نگاری و مدیریت مطبوعات – واحد نشریات اداره کل امور فرهنگی دانشگاه اصفهان

 

عناصر خبر

عناصر خبر در واقع ستون های اصلی است که خبر بر آن ها استوار می شود و اسکلت خبری را تشکیل می دهند.دادن جواب مناسب به این شش عنصر و شفافا کردن آن ها در خبر به غنا و جامع بئدن آن می افزاید که عبارتند از:

که؟       who

کجا؟     where

کی؟     when

چه؟       what

چرا؟       why

چگونه؟    How

عوامل تاثیر گذار در فرآیند خبر(از رویداد تا مخاطب)

عوامل درون سازمانی و برون سازمانی از جمله کلیدواژه های تعریف جامع خبر هستند.روشن شدن این کلید واژه ها نیز به فهم بهتر تعریف خبر کمک می کند.

۱-عوامل درون سازمانی

این عوامل در درون سازمان خبری وجود دارند و در اعمال نظر آشکار یا پنهان مدیریت موسسه (سیاست, خبری)حس اجتماعی کارکنان موسسه و توجه ان ها به معیار ها و ارزش های اجتماعی,سیاسی,مذهبی و غیره و اعمال نظر شخصی خبر نگاران بر اساس بائرها ,نگرش ها و اعتقادات او و مسائل فنی روزنامه (مثلا میزان جا در صفحه)نمود می یابند.

۲-عوامل برون سازمانی

عوامل برون سازمانی عواملی هستند که خارج از سازمان بر فرایند خبر تاثیر می گذارند,مانند محدودیت های اعمال نفوذ اشخاص حقیقی,حقوقی

(دولتی یا خصوصی)منابع خبری (مثلا روابط عمومی سازمان ها)صاحبان آگهی ,گروه های فشار ,خوانندگان روزنامه و غیره.

جمع آوری اطلاعات

جمع آوری اطلاعات دومین مرحله از«مراحل سه گانه خبر» است.دراین مرحله خبر نگار اید پس از اینکه خبر را شناخت و آن را از میان رویداد های بیشمار انتخاب کرد, دراین مرحله خبرنگار باید پس از این که خبر را شناخت و ان را ازمیان رویدادهای بیشمار انتخاب کرد,به گردآوری اطلاعات مربوط به آن بپردازد.وی همچنین باید تمامی سوالاتی را که در خصوص آن رویداد در ذهن مخاطبان جود دارد, شناسایی کند و حتی الامکان پاسخ آن ها را بیابد.هرقدر پاسخ خبر نگاران به این سوالات بر اساس اطلاعاتی که جمع آوری کرده کامل تر و دقیق تر باشد, کار او در مرحله سئم یعنی «نگارش و تنظیم خبر» راحت و قدرت مانور ذهنی او بیشتر خواهد بود و بر عکس.یکی از راه های مهم و معمول جمع اوری اطلاعات, پاسخ دادن به عناصر شش گانه است.