امام علی النقی (ع ) برای نشر احکام اسلام و آموزش و پرورش و شناساندن مکتب و مذهب جعفری و تربيت شاگردان و اصحاب گرانقدر گامهای بلند برداشت و لحظه ای از آگاه کردن مردم و آشنا کردن آنها با حقايق مذهبی نایستاد.
حضرت امام علی النقی (ع) در ۱۵ ذیحجه سال ۲۱۲ و یا سیزدهم رجب ۲۱۴ هجری در مدینه منوره به دنیا آمد. پدرش امام جواد (ع) و مادرش سمانه معروف به سیده است. اسم شریف آن امام علی و کنیه آن بزرگوار ابوالحسن سوم بود. چون حضرت امام موسی کاظم(ع) و امام رضا(ع) را نیز ابوالحسن می گفتند از جهت تعیین، آن جناب را ابوالحسن الثالث (سوم) می گویند چنانچه حضرت امام رضا را ابوالحسن الثانی (دوم) گویند، چنانچه اهل حدیث می دانند و مشهورترین القاب آن حضرت نقی و هادی است.
چون آن حضرت و فرزندش امام حسن (ع) در سامره در محله ای که عسکر نام داشت سکنی فرمودند از این جهت این هر دو بزرگوار را نسبت به آن مکان داده و عسکری می گفتند. امام هادی را میانه قامت، دارای موهای مجعد، اندامی فربه، چهره ای گشاده با چشمانی سیاه، ابروانی ناپیوسته توصیف نموده اند. امام هادی در سخاوت و عزت نفس و بزرگ منشی شهرت داشت و در یتیم نوازی و کمک به تهیدستان و بینوایان تا می توانست دریغ نمی نمود.
خلفايی که در زمان امام (ع ) بودند: معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعين، معتز، همه به جهت شيفتگی نسبت به قدرت ظاهری و دنيای فريبنده با خاندان علوی و حضرت هادی (ع) دشمنی ديرينه داشتند و کم و بيش دشمنی خود را ظاهر مي کردند. ولی همه، به خصال پسنديده و مراتب زهد و دانش امام اقرار داشتند، و اين فضيلتها و قدرتهای علمی و تسلط وی را بر مسائل فقهی و اسلامی به تجربه، آزموده و مانند نياکان بزرگوارش (ع ) در مجالس مناظره و احتجاج، وسعت دانش وی را ديده بودند. شبها اوقات امام (ع ) پيوسته به نماز و طاعت و تلاوت قرآن و راز و نياز با معبود مي گذشت. لباس وی جبه ای بود خشن که بر تن مي پوشيد و زير پای خود حصيری پهن مي کرد. هر غمگينی که بر وی نظر مي کرد شاد مي شد. همه او را دوست داشتند. هميشه بر لبانش تبسم بود، با اين حال هيبتش در دلهای مردم بسيار بود .
امام دهم حضرت هادی (ع ) در سال ۲۵۴ هجری به وسيله زهر به شهادت رسيد. در سامرا در خانه ای که تنها فقط فرزندش امام حسن عسکری(ع) بر بالين او بود. معتز عباسی امام دهم را مسموم کرد . از اين سال امام حسن عسکری پيشوای حق شد و بار تعهد امامت را بر دوش گرفت. و در همان خانه ای که در آن بيست سال زندانی و تحت نظر بود، سرانجام به خاک سپرده شد.
خلاصه ای از زندگی امام دهم حضرت امام علی النقی (ع)
نام: علی
نام مادر: سمانه
شهرت: نقی، هادی
کنیه: ابوالحسن سوم
محل تولد: مدینه منوره
زمان تولد: ۱۵ ذیحجه سال۲۱۳ هجری قمری
زمان شهادت: در شهر سامرا توسط معتز خلیفه عباسی در ۴۱ سالگی
زیارتگاه امام: شهر سامرا در عراق کنونی
سیر حیات: هشت سال پیش از امامت و رهبری
دوازده سال دوران امامت قبل از خلافت متوکل
چهارده سال همزمان با خلافت ستمکارانه متوکل عباسی
همسران آن حضرت: یک زن
فرزندان آن حضرت: ۵ فرزند، ۴ پسر و یک دختر
دو پند از امام علی النقی (ع)
– کسی که به تو امید بسته ناامیدش مگردان که مورد غصب خداوند قرار خواهی گرفت.
– با مردم پسندیده و مودب سخن بگویید که تا جواب محترمانه بشنوید.