احمد ابن رُسته یکی از کاشفان و گیتاشناسان بزرگ جهان بود که در در حدود ۹۰۳ میلادی برآمد. او ایرانی و زاده منطقه رُسته اصفهان بوده‌است.
دانش وی دربارهٔ مردم اروپا و غیر مسلمانان آسیا وی را به منبعی معتبر تبدیل کرده بود. وی حتی دربارهٔ وجود جزایر بریتانیا و ولایات هفت گانهٔ آنگلوساکسون اطلاع داشت. وی از تاریخ مردم ترک و سایر استپ نشین‌ها نیز اطلاع داشت.
او به همراه روس‌ها به نووگورود در شمال غربی روسیه سفر کرد و نکات نغزی دربارهٔ آن مناطق در دانش‌نامه جغرافیایی خود بازگو کرده‌است. وی همچنین دربارهٔ مجارها، اسلاوها و خزرها آگاهی‌های سودمندی ارائه می‌دهد. ابن رسته همچنین سفرهایی به صنعاء در یمن و همچنین قفقاز داشت.
در حدود ۹۰۳ میلادی دائرةالمعارفی تألیف کرد، موسوم به الاءعلاق‌النفیسة، که قسمت جغرافیایی آن در دست است. این کتاب شامل مقدمه‌ای است در باب کرهٴ زمین و افلاک، که به دنبال آن به شرح ممالک پرداخته شده‌است.
این کتاب در ۷ جلد نگاشته شده که تنها ۲ نسه جلد ۷ آن باقی مانده است. یکی در موزه بریتانیا و دیگری در دانشگاه کمبریج نگهداری می‌شوند. ابن رسته در این کتاب به کروی بودن زمین، حرکت خورشید و حرکت ستارگان اشاره می‌کند.
همچنین وی محاسبات جغرافیایی شامل قطر و محیط کره زمین انجام داده است. وی زمین را «کوچکترین همه ستارگان» و بزرگتر از برخی سیاره‌ها می‌داند. او جرم عطارد را یک بیست و دوم زمین می‌داند که با آگاهی امروزی که یک نوزدهم زمین دانسته شده‌است، نزدیکی دارد.
وی قطر زمین را ۵/۳ برابر قطر کره ماه می‌داند و فاصله آن تا زمین را ۲۴۵٫۰۰۰ میل (۴۵۰٫۰۰۰ کیلومتر) ثبت می‌کند که با آگاهی امروزی تنها ۱۰ درصد اختلاف دارد. وی در کتاب خود راجع به ۷ اقلیم سخن می‌گوید همچنین اشاره می‌کند که نواحی ناشناختهٔ دیگری هم وجود داریم که از وضع آن‌ها خبری نداریم. وی تا اواسط قرن ۱۹ میلادی میان خاورشناسان غربی ناآشنا بود.
منبع: ویکی پدیا