مقاله درباره توسعه

فال روزانه

چیستی توسعه

چیستی توسعه

در سال ۱۹۸۰ برای نخستین بار نام توسعه پایدار در گزارش سازمان جهانی (IUCNحفاظت از منابع طبیعی) آمد.

این سازمان در گزارش خود با نام استراتژی حفظ منابع طبیعی این واژه را برای توصیف وضعیتی به کار برد که توسعه نه تنها برای طبیعت مضر نیست، بلکه به یاری آن هم میآید. مفهوم توسعه با وجود رواج فراوانش، کلمه ای است مبهم و چند بعدی که با کلمات زیادی مترادف شده است.

گاهی توسعه را با رشد و گاهی با صنعتی شدن مترادف می دانند. در حالی که هر کدام اشاره به فرآیندی خاص دارد.به عنوان مثال رشد، یک مفهوم یک بعدی است و منظور از آن ازدیاد کمی ثروت در جامعه است و معموال با شاخص هایی نظیر درآمد سرانه اندازه گیری می شود.

یا صنعتی شدن عبارت است، از تولید مستمر و فزاینده توسط نیروی کار با استفاده از ابداعات تکنیکی و سازمان منظم کار. این در هم تنیدگی معنایی به دلیل گستردگی فضای توسعه است. پیشینه ی بحث مربوط به توسعه از جنگ جهانی دوم بسیار فراتر میرود. اما از جنگ جهانی دوم به این طرف بود که «واژه توسعه» به صورت یک پارادایم به طور خودآگاه وارد بحثهای نظری شد و قلمرو مهمی از اشتغالات فکری را متوجه خود کرد و جریانها و مکتبهای فکری مهمی را پدید آورد.
به طور کلي توسعه جرياني است که در خود تجديد سازمان و سمت گيري متفاوت کل نظام اقتصادي-اجتماعي را به همراه دارد.

توسعه علاوه بر اينکه بهبود ميزان توليد و درآمد را دربردارد،شامل دگرگوني هاي اساسي در ساخت هاي نهادي،اجتماعي،اداري و همچنين
ايستارها و ديدگاههاي عمومي مردم است. توسعه در بسياري از موارد، حتي عادات و رسوم و عقايد مردم را نيز دربرميگيرد .

پرسش از چیستی توسعه،بحث متداول تمامی گروه های اجتماعی در جامعه ی امروز ایران است. مواجهه با توسعه از چند منظرامکان شناخت آن را فراهم خواهد کرد.

نخست از بعد هستی شناختی.پرسش ابتدایی می تواند این باشد که توسعه در چه ساحتی قابل فهم است و اساسا به چه چیزی توسعه گفته می شود.از بعد دوم می توان پرسشی متودولوژیک را مطرح کرد.این که توسعه به چه روشی قابل درک و یا حتی امکان است.

بعد سوم که نیازمند رسیدن و پاسخ به دو بعد قبلی می باشد،بعد تاریخی توسعه است.اساسا مواجهه ی تاریخی با مفهوم توسعه این امکان را فراهم می کند که به تبار شناسی مفهوم توسعه و درک زمینه های اجتماعی گفتمان های توسعه محوربرسیم.

توسعه با توجه به سه بعد مطرح شده،صرفا از طریق نگاهی محلی به دست می آید و سپس رابطه ی آن با کلیت جهانی اش معنا پیدا می کند. از آن جایی که امروزه مفهوم توسعه معنایی تجویزی به جوامع جهان سوم و کمتر توسعه یافته تلقی می شود ،این نگاه محلی می تواند ریشه های مواجهه ی جامعه ی مارا با مفهوم توسعه و چگونگی فرآیند توسعه محور شدن آن را تبیین کند.

برای درک این منظور باید به سراغ سطوح مختلفی که تغییر در آن ها به مثابه ی حرکت به سوی توسعه فهم می شود،رفت.

نخستین سطح،سطح سیاست و فنون حکمرانی است .سطح دوم شامل نهاد های قانون گذار است و سطح سوم،نهاد آموزش را شامل می شود. در سطح نخست شکل گیری دولت در ایران و اولین شکل دولت مدرن(پهلوی اول)گامی به سوی توسعه ی نهاد سیاسی است.در سطح دوم که پیش از توسعه ی نهاد دولت در ایران شکل گرفت ،نهاد قانون گذاری است که در انقالب مشروطه خود را نشان می دهد. سطح سوم که به اعتقاد نگارنده جایگاه اساسی تری در تحلیل جامعه شناختی دارد با گسترش نهاد های آموزشی مدرن در ایران،به سمت توسعه حرکت کرده است. در این جا نیاز است یک بار دیگر پرسش های هستی شناختی و روش شناختی از توسعه را مطرح کرد تا به فهم مشخص از پدیده ی توسعه در ایران رسید.

ناهید سلیمانی

نشریه نوآوران _ انجمن علمی جامعه شناسی دانشگاه اصفهان

 

شما میتوانید انشاهای خود را به آدرس ایمیل enshasara.ir@gmail.com ارسال کنید تا با نام شما در سایت انشا سرا قرار بگیرد.

یک پاسخ بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *